पिंपरीतील कामगार सहकारी मित्रांनी सांगितल्या आठवणी…
विजय जगताप
१९६८ चा तो काळ होता. त्याचं वय अवघं अठरा. तेव्हा या शहराला पिंपरी चिंचवड असं नावही नव्हतं की रूपही नव्हतं… फक्त पुणे शहरापासून १५ किलोमीटर लांब एका ओसाड माळरानावर नुकतीच टेल्को नावाची एक कंपनी सुरू झालीय असं कळलं आणि अॅप्रेटिंस करण्यासाठी (शिकाऊ उमेदवार) रमेश भाटकर रूजू झाला.
आपल्या अंगात दडलेल्या अभिनय गुणाची प्रचिती त्याला टेल्कोचा कामगार असतानाच झाली. कधी साहेबाची नक्कल कर तर कधी शम्मी कपूरची ॲक्टिंग करत तो जेवणाच्या वेळात सर्वांच्या आवडीचा ‘रम्या’ झाला. हा रम्या पुढे एवढया उंचीवर जाईल अशी स्वप्नातही कुणी तेव्हा कल्पना केली नव्हती.
मराठी नाटय, चित्रपट, टिव्ही, फिल्म इंडस्ट्री या सगळ्यांना चटका लावणारी घटना म्हणजे रमेश भाटकर यांचे निधन. पहाडी व भारदस्त आवाज, सहा फुट उंची, भेदक नजर आणि छाप पाडणारे व्यक्तिमत्व असलेल्या या लोकप्रिय कलाकाराच्या अभिनयाची सुरूवात हे शहर होतं व येथील टेल्को कंपनी होती, याची फार कमी जणांना माहिती आहे.
बातमी खासच्या टिमने ५० वर्षापूर्वीच्या या जून्या आठवणी मिळवण्यासाठी रमेश भाटकर यांचे मित्रमंडळी शोधण्याची मोहिम काल पूर्ण केली. याद्वारे गतस्मृतींना मोठा उजाळा मिळाला. फिटर या ट्रेडसाठी १९६८ ते १९७० या काळात ॲप्रेटिंस पूर्ण झाल्यानंतर एक वर्षाचे एनसीव्हीटी (ट्रेनिंग) सुरू झाले होते. दरम्यान एकांकिका बसविणे व स्पर्धेत उतरण्याचा तो काळ होता. औद्योगिक ललित केंद्राच्या स्पर्धा तेंव्हा चालायच्या. १९६९ साली ‘मद्रासी’ नावाची एकांकिका रमेशने केली. त्यावेळी आसपास गरवारे, बकाऊ वुल्फ, रस्टन, एसकेएफ, फिलिप्स या कंपन्या आल्या होत्या. या कंपन्यांचे कामगार मग या ललित केंद्राच्या स्पर्धेत उतरायचे. आपल्याला ॲक्टींग जमतेय? याचा आत्मविश्वास आला होता. पुढे ‘भ्रतार’ हे मराठी पहिले नाटक रमेशने केले. सर्वोत्कृष्ट अभिनयाचे पारितोषिक त्याला या नाटकाने मिळवून दिले. नंतर महाराष्ट्र राज्याला १० वर्षे पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने ‘तुमचे आमचे गाणे’ ही एकांकिका केली या एकांकिकेला ८ बक्षिसे तेव्हा मिळाली होती.
एव्हाना मित्रमंडळींचा रमेश हा जीव की प्राण झाला होता. आपले कामगार पण नाटकात काम करतात, कला साहित्य, संगीताची त्यांना आवड आहे हे टेल्को कंपनीच्या लक्षात आले आणि कलासागर या टेल्कोच्या सांस्कृतिक व्यासपीठाचा १९७२ ला जन्म झाला.
रमेश भाटकर यांचे जिवलग मित्र व त्यांच्या बरोबरीने कामगार म्हणून नोकरीत असलेले राजीव देशमुख आपल्या आठवणींचा कोलाज बातमी खासला उलगडून सांगत होते.
१९७१ ला ॲप्रेटिंस, एनसीव्हीटी पूर्ण करून ग्रोथ डिपार्टमेंटला असेंब्लीमध्ये फिटर म्हणून रमेश भाटकर आता पूर्ण वेळ कामगार झाले होते. अभिनयाचा किडा मात्र त्यांना स्वस्थ बसवत होता. एनसीव्हीटी (ट्रेनिंग) सुरू असतानाचा किस्सा सांगताना राजीव देशमुख म्हणाले, फिटरसाठी असलेली पोरं प्रॅक्टीकल व थेअरीसाठी पाठविली जायची, थेअरीची वेळ आली की हा पठ्ठा नाटकाची पुस्तकं, डायलॉगचे कागद त्यामध्ये ठेवायचा’ इतका तो या नाटय वेडापायी भारावून गेला होता. आपला जीव आता कामगार म्हणून रमत नाही असे लक्षात आल्यानंतर १९८८ ला कंपनीला रमेश भाटकर यांनी रामराम ठोकला.
रमेश कंपनी सोडून गेला होता परंतू कलासागरची निर्मिती रचून गेला होता. पुढे या टेल्कोच्या कलासागरने अनेक कलाकार घडविले. काल (सोमवार) शिवाजी पार्क दादर येथील स्मशानभूमीत रात्री साडेदहाला रमेश भाटकरचे पार्थिव आल्यानंतर राजीव देशमुख, कृष्णा देवळकर, राजीव चव्हाण व काझी हे पिंपरीतील टेल्कोचे त्याचे सहकारी ५० वर्षापूर्वीच्या आपल्या दोस्ताच्या अंत्यविधीला गेले होते. हल्लीच्या जमान्यात श्रद्धांजली पण मोबाईलवर देण्याच्या युगात मात्र टिव्ही, मोबाईलचे युग नसतानाचे हे साथीदार मात्र प्रत्यक्ष मुंबईत हजर होते. आपल्या या कामगार मित्राला चितेवर रचताना पाहून साऱ्या जुन्या आठवणी त्यांच्या डोळयासमोर तरळत होत्या. रमेश भाटकर पुढे खूप मोठा झाला परंतू पिंपरी चिंचवडशी त्याचे असलेले नाते त्याने कधी तोडले नाही. काही वर्षापूर्वी टाटा मोटर्स असे नामकरण झालेल्या टेल्कोत तो आला होता. कंपनीतील ती लाल राख, माती, काळे पत्रे पाहून तो हरखून गेला होता डोळे त्याचे पाणावले होते. टेल्को विषयीची त्याची आत्मियता व आस्था शेवटपर्यंत कमी झाली नाही. पिंपरी चिंचवड येथील अमित गोरखे यांच्या कलासागर संस्थेने तसेच भाऊसाहेब भोईर यांच्या नाटय परिषदेच्या पिंपरी चिंचवड शाखेने अरूण सरणाईक हा पुरस्कार देऊन त्यांना गौरविले होते. या शहरातील ज्येष्ठ पत्रकार व संघाचे कार्यकर्ते मधू जोशी यांचाही त्यांच्या कुटुंबाशी स्नेह संबंध होता.